Category: خبرنامه

احکام روزه مطابق با نظر مراجع

آشنایی با دویست و هشتاد پرسش و پاسخ از مجموعه پرسش و پاسخهای دانشجویی مربوط به روزه و احکام آن در موضوعاتی همچون جایگاه روزه، روزه در سفر، مبطلات روزه، روزه خواری مجاز، قضا و کفاره ، روزه مستحبی، ثبوت اول ماه، زکات فطره، دانستنی های روزه را می توانید در کتاب احکام روزه (مطابق با نظر ده تن از مراجع عظام) نویسنده: سید مجتبی حسینی، تنظیم و نظارت: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها. معاونت آموزش و تبلیغ. اداره مشاوره و پاسخ ناشر: دفتر نشر معارف قم در پایگاه کتابخانه دیجیتال مطالعه نمایید:

آشنایی با دعا

کتاب آشنایی با دعا و متون ادعیه، نویسنده: ربانی میانجی، محمد تقی، ناشر: مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران حوزه علمیه قم، مرکز نشر هاجر- ۱۳۸۸ ش

ماه نو

در مکتب اسلام، سیستم مدیریت زمان و تقویم سالیانه، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و محوری‌ترین مؤلفه‌های سبک زندگی دینی، بر دوازده ستون «ماه‌های قمری» استوار است. خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: إِنَّ عِدَّهَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً فی‏ کتابِ اللهِ یوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ مِنْها أَرْبَعَهٌ حُرُمٌ ذلِک الدِّینُ الْقَیمُ. همانا تعداد ماه‌ها نزد خداوند، در کتاب علم الهی، از روزى که آسمان‌ها و زمین را آفریده است، دوازده ماه است که از این [دوازده ماه‌]، چهار ماه، [ماهِ‌] حرام است؛ این است آیین استوار. در یکی دیگر از آیات قرآن کریم نیز می‌خوانیم: هُوَ الَّذی جَعَلَ الشَّمْسَ ضِیاءً وَ الْقَمَرَ نُوراً وَ قَدَّرَهُ مَنازِلَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنینَ وَ الْحِسابَ ما خَلَقَ اللَّهُ ذلِک إِلاَّ بِالْحَقِّ یفَصِّلُ الْآیاتِ لِقَوْمٍ یعْلَمُون‏. اوست کسى که خورشید را روشنایى بخشیده و ماه را تابان نمود و براى آن، منزل‌هایى معین کرد تا شمارۀ سال‌ها و حساب را بدانید. خداوند این‌ها را جز به حق نیافریده است؛ نشانه‌ها[ى خود] را براى گروهى که مى‌دانند، به روشنى بیان مى‌کند؛ هم‌چنین در جای دیگری از این کتاب آسمانی، آمده است که: یسْئَلُونَک عَنِ الْأَهِلَّهِ قُلْ هِی مَواقیتُ لِلنَّاسِ وَ الْحَج،‏ دربارۀ [حکمت‌] هلال‌هاى ماه‌ از تو مى‌پرسند؛ بگو: «آن‌ها گاه‌شمارى براى مردم و حجّ‌اند.»

پیامبر عظیم الشأن اسلام، حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله نیز در یکی از خطبه‌های خود، با اشاره به این آموزۀ راهبردی، بر تداوم این مبنا و لزوم توجه به آن، تأکید ورزیده و می‌فرمایند: ألا و إن الزمان قد استدار کهیئته یوم خلق الله السماوات و الأرض السنه اثنا عشر شهرا منها أربعه حرم ثلاثه متوالیات ذو القعده و ذو الحجه و محرم و رجب مضر بین جمادى و شعبان‏. آگاه باشید که زمان و کیفیت سنجش آن، بر همان اساس وضع‌شده در وقت خلقت آسمان‌ها و زمین، استوار است؛ یعنی هر سال، از دوازده ماه تشکیل شده است که چهار ماه از آن‌ها، ماه حرام است: ذوالقعده، ذوالحجه، محرم و رجب. 

هم‌چنین باید توجه داشت که جریان «فرهنگ اصیل اسلامی» در گسترۀ زندگی، ارتباط تنگاتنگی با رسمیت و شیوع «تقویم هجری قمری» داشته و از این منظر، می‌توان تبیین و ترویج «سالنامه‌های مبتنی بر آموزه‌های دینی» را یکی از اولویت‌های نهادهای فرهنگی دانست. بر همین اساس، «مؤسسۀ مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام»، توانسته است با تولید و نشر مجموعۀ «ماه نو»، قدمی هر چند کوچک در این مسیر نورانی و پر خیر و برکت بردارد. مجموعه‌‌ای که می‌کوشد تا در قالبی جذاب و در خلال دوازده شماره، مخاطبان خود را با گزیده‌ای از معارف دینی، خصوصا مناسبت‌ها و اعمال مبتنی بر ماه‌های قمری، آشنا سازد، ان شاء الله. عناوین مطالب موجود در این مجموعه، عبارتند از:

  • نور ماه، شامل: آیه‌ای از قرآن و حدیثی از معصومان علیهم‌السلام، همراه با ترجمه
  • پیام ماه، شامل: جمله‌ای از جملات حکمت‌آمیز مقام معظم رهبری مدّ ظلّه العالی
  • تاریخ ماه، شامل: مهم‌ترین مناسبت‌های دینی و فرهنگی موجود در هر ماه
  • آیین ماه، شامل: مهم‌ترین اعمال، آداب و مناسک دینی هر ماه
  • خورشید ماه، شامل: گزیده‌ای از زندگانی یکی از معصومان علیهم‌السلام
  • جلوۀ ماه، شامل: معرفی‌نامۀ یکی از بزرگان دینی و فرهنگی
  • منبر ماه، شامل: چکیده‌ای از عقائد اسلامی، احکام فقهی و اخلاق دینی
  • گناه ماه، شامل: تبیینی از یک گناه و نحوۀ مقابله با آن
  • گمراه ماه، شامل: معرفی‌نامۀ یکی از فرقه‌ها و گروه‌های فعال در حوزۀ عقائد و معنویات باطل
  • حکایت ماه، شامل: ماجرایی کوتاه، آموزنده و جذاب
  • نغمۀ ماه، شامل: شعری زیبا در وصف بزرگان دین 
  • گزارش ماه، شامل: گوشه‌ای از پیشرفت‌ها و موفقیت‌های ایران اسلامی در حوزه‌های مختلف
  • هشدار ماه، شامل: نکاتی در ارتباط با مسئلۀ مهم جمعیت و نیروی انسانی
  • کتاب ماه، شامل: معرفی‌نامۀ آثار دینی، علمی و فرهنگی مفید
  • همراه ماه، شامل: نکاتی در ارتباط با وجود نازنین حضرت ولی عصر ارواحنا فداه

کتاب ماه نو (۱۲ جلدی) توسط معاونت تحقیق موسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام، به سفارش: کتابخانه تخصصی امام صادق علیه السلام در دوازده جلد زیبا تهیه شده و ناشرآن نیز مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام مشهد مقدس سال ۱۳۹۳ می باشد.

بهار رویش

مرحوم شیخ على صفایى حائرى (۱۳۳۰-۱۳۷۸ش)، معروف به (عین – صاد)، نویسنده، اندیشمند پر تلاش شیعه و فرزند مرحوم حاج شیخ عباس صفایى حائرى و نوه‌ى شیخ محمدعلى صفایى حائرى در شهر مقدس قم، در سال ۱۳۳۰ دیده به جهان گشود. پس از سپرى نمودن دوران کودکى و با گذراندن دوره‌ى دبستان و اتمام کلاس ششم نظام قدیم آن دوره، در سنّ سیزده سالگى شروع به تحصیل علوم دینى و حوزوى نمود.
دروس سطح حوزه را در مدت زمان کوتاهى، شاید حدود سه سال به اتمام رسانید و وارد درس خارج شد. ایشان هم‌زمان با شروع دروس حوزوى به مطالعه‌ى سریع و دقیق و وسیع ادبیات معاصر و داستان‌نویسان ایرانى روى آورد، خود چنین می‌گوید: «شاید سیزده ساله بودم که داستان‌هاى صادق هدایت را تمام کردم. داستان‌هایى که درد و رنج انسان را مشخص مى‌ساخت و پوچى و بن‌بست او را نشان مى‌داد».

پس از آشنایى با ادبیات کودکان در سطح مجله‌هاى کودک آن روزگار و دستیابى به ادبیات نوجوان در سطح وسیع، حدود سن چهارده سالگى بود که به تاریخ ادبیات ایران و عرب و ژاپن و چین و یونان و اسپانیا و آفریقا و آمریکاى لاتین و کشورهاى غربى روى آورد و با نمونه‌هایى از شاه‌کارهاى ادبى در هر دوره آشنا گشت. در همین دوره بود که با حرف‌هاى فرانتس کافکا و صادق هدایت و تحلیل‌هاى پوچ‌گراى غربى و آمریکاى لاتینى و طرح‌هاى نواگزیستانسیالیستى و مارکسیستى و تلفیقى از این همه آشنا شد و این‌ها را از زبان ادبیات مى‌شنید و جواب مى‌گفت. مطالعه‌ى این همه و بیش از دویست هزار صفحه ادبیات، آن هم در مدت زمان کوتاهى، بیشتر از آن جهت برایش ضرورى بود که احساس مى‌کرد دانشمندان و ادیبان شرق و غرب، ذهن انسان گرفتار جنگ و سرگشته‌ى ماشین و سرعت را با ادبیات تغذیه مى‌کنند و اساس نفى خدا، نفى مذهب و نفى رسالت و معاد و وحى، در میان طنزها و تمسخرها و یا تجزیه و تحلیل‌هایى از درد و رنج در انسان و ظلم و ستم در جامعه و تفاوت و تبعیض در آفرینش، ریخته مى‌شود.

ایشان در بهمن‌ماه سال ۶۲ به‌عنوان مبلغ از طرف حوزه‌ى علمیه‌ى قم عازم جبهه‌هاى جنگ شد که از اوائل بلوغ این کشش و این عشق و احساس به مرگ و شهادت را در خود احساس مى‌کرد و این عشق و احساس ریشه در تنگى دنیا و حالت‌هایى داشت که از پدر خویش نسبت به مرگ مشاهده مى‌کرد. بارها شنیده شد که مى‌گفت: مَثَل من مَثَل مسافرى است که حتى بار و ساکش را زمین نگذاشته و هر لحظه آماده‌ى رفتن و حرکت است. فرزند بزرگش، محمد در این میان زودتر از پدر خود در جبهه‌هاى جنگ رفتن را تجربه کرد و به شهادت رسید. سر انجام ایشان در مسیر زیارت حضرت على بن موسى الرضا(ع) با وقوع سانحه‌اى در سحرگاه بیست و دوم تیرماه ۱۳۷۸ جام حق را سرکشید و به لقاء و دیدار دوست شتافت و روح بلند و آسمانى‌اش از زمین رخت بربست که او گمنام در زمین و مشهور در آسمان بود.

کتاب بهار رویش (مروری بر دعاهای ورود و وداع ماه رمضان) ، نویسنده: صفایی حائری، علی، تحقیق: موسسه فرهنگی هنری لیله القدر، ناشر:لیله القدر۱۳۹۱ قطره ای از دریای علم و فضل و معرفت اوست:

دعاهای روزانه ماه رمضان

کتاب شرح دعاهای روزانه ماه رمضان ، نویسنده: امینی گلستانی، محمد ناشر: سپهر آذین، قم ۱۳۹۵ش

بهار بندگی

کتاب بهار بندگی ویژه مبلغان ماه مبارک رمضان است که نویسنده آن حضرت آیت الله العظمی لطف‌ الله صافی گلپایگانی، می باشد و ناشر آن دفتر تنظیم و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی در سال ۱۳۸۹ چاپ شده است. کتاب بهار زندگی گزیده ای از آثار معظم له از کتاب های رمضان در تاریخ، عالی ترین مکتب تربیت و اخلاق یا ماه رمضان، معارف دین، پاسخ های کوتاه به مناسبت ماه مبارک رمضان در طی سال های قبل بوده گردآوری شده است.

ماه خدا در قرآن و حدیث

برای تحقیق و پژوهشی جامع درباره ماه مبارک رمضان پیشنهاد می شود کتاب ماه خدا: پژوهشی جامع درباره ماه مبارک رمضان از نگاه قرآن و حدیث ، نویسنده: محمدی ری‌شهری، محمد، مترجم: محدثی، جواد که توسط سازمان چاپ و نشر موسسه علمی فرهنگی دار الحدیث ، در سال ۱۳۸۹ چاپ شده است را مطالعه نمایید.

بخش اول: فضایل ماه خدا

فصل اول: عظمت و احترام ماه رمضان

فصل دوم: ویژگی‌های ماه رمضان

فصل سوم: برکات ماه رمضان

فصل چهارم: تاکید بر بهره‌وری از برکات ماه رمضان

بخش دوم: آمادگی برای میهمانی خدا

فصل اول: شناخت میهمانی خدا

فصل دوم: آمادگی برای میهمانی خدا

فصل سوم: اسباب امادگی برای میهمانی خدا

فصل چهارم: دعاهای آمادگی برای میهمانی خدا

بخش سوم: آداب میهمانی خدا

فصل اول: آداب روزه‌داری

فصل دوم: کارهایی که بر استحباب آنها تاکید شده است

فصل سوم:دعاهای مشترک

فصل چهارم:اداب مخصوص شب‌های ماه رمضان

فصل پنجم: آداب مخصوص روزهای ماه رمضان

فصل ششم: اعمال مخصوص دهه آخر

فصل هفتم: نوافل ماه رمضان

بخش چهارم: شب قدر

فصل اول: فضایل و ویژگی‌های شب‌قدر

فصل دوم: شب قدر چه شبی است؟

فصل سوم: آداب مشترک شب قدر

فصل چهارم: آنچه مخصوص یکی از شب‌هاست

بخش پنجم: آداب بیرون امدن از میهمانی خدا

مهم‌ترین آداب

فصل اول: وداع با ماه رمضان

فصل دوم: اداب شب عید

فصل سوم: آداب روز عید

سعدی شیرازی

سعدی، مصلح بن عبدالله (۶۰۶ – ۶۹۰ ق)،  ابو محمد مشهور به مشرف‌الدین، سعدى شیرازى، نویسنده، شاعر بزررگ ایرانی، با سبک عراقی، مهمترین کتاب‌های او گلستان، بوستان است. کلیات سعدی شامل: غزلیات، مثنویات، قصاید(فارسی و عربی)، مثلثات، رباعیات، قطعات، رسائل نثر و هزلیات … است. او در سال ۶۰۶ق در شیراز زاده شد. پدرش در دستگاه دیوانى اتابک سعد بن زنگى، فرمانرواى فارس شاغل بود. سعدى هنوز کودک بود که پدرش در گذشت. در دوران کودکى با علاقه زیاد به مکتب مى‌رفت و مقدمات علوم را مى‌آموخت. هنگام نوجوانى به پژوهش، دین و دانش علاقه فراوانى نشان داد. اوضاع نابسامان ایران در پایان دوران سلطان محمد خوارزمشاه و به خصوص حمله سلطان غیاث‌الدین، برادر جلال‌الدین خوارزمشاه به شیراز (سال ۶۲۷ق) سعدى را که هوایى جز کسب دانش در سر نداشت برآن داشت تا دیار خود را ترک نماید. سعدى در حدود ۶۲۰ یا ۶۲۳ق از شیراز به مدرسه نظامیه بغداد رفت و در آنجا از آموزه‌هاى امام محمد غزالى بیشترین تأثیر را پذیرفت.

پس از پایان تحصیل در بغداد، سعدى به سفرهاى گوناگونى پرداخت که به بسیارى از این سفرها در آثار خود اشاره کرده است. در این که سعدى از چه سرزمین‌هایى دیدن کرده، میان پژوهندگان اختلاف نظر وجود دارد و به حکایات خود سعدى هم نمى‌توان چندان اعتماد کرد و به نظر مى‌رسد که بعضى از این سفرها داستان‌پردازى باشد، زیرا بسیارى از آن‌ها پایه نمادین و اخلاقى دارند نه واقعى. مسلم است که شاعر به عراق، شام و حجاز سفر کرده است و شاید از هندوستان، ترکستان، آسیاى صغیر، غزنین، آذربایجان، فلسطین، چین، یمن و آفریقاى شمالى هم دیدار کرده باشد. سعدى در حدود ۶۵۵ق به شیراز بازگشت و در خانقاه ابوعبدالله بن خفیف مجاور شد. حاکم فارس در این زمان اتابک ابوبکر بن سعد زنگى بود که براى جلوگیرى از هجوم مغولان به فارس، به آنان خراج مى‌داد و یک سال بعد به فتح بغداد به دست مغولان در ۴ صفر ۶۵۶ق به آنان کمک کرد. در دوران ابوبکر بن سعد بن زنگى، شیراز پناهگاه دانشمندانى شده بود که از دم تیغ تاتار جان سالم بدر برده بودند. در دوران وى سعدى مقامى ارجمند در دربار به دست آورده بود. در آن زمان، ولیعهد مظفرالدین ابوبکر به نام سعد بن ابوبکر که تخلص سعدى هم از نام اوست به سعدى ارادت بسیار داشت. سعدى بوستان را که سرودنش در۶۵۵ق به پایان رسید، به نام بوبکر سعد کرد. هنوز یکسال از تدوین بوستان نگذشته بود که در بهار سال ۶۵۶ق، دومین اثرش گلستان را بنام ولیعهد سعد بن ابوبکر بن زنگى نگاشت.

بوستان، نخستین اثر شیخ مصلح‌الدین عبدالله سعدى شیرازى است که کار سرودن آن در سال ۶۵۵ق پایان یافته است. این کتاب به زبان فارسی بوده و نویسنده آن را به نام اتابک ابوبکر بن سعد زنگى نوشته است. آنچه باعث هرچه بیشتر شدن اهمیت این اثر مى‌شود، آن است که پندها و آرزوهاى سعدى در این کتاب، بیش از دیگر آثار او جلوه‌گر مى‌باشد. کتاب با مقدمه مصحح آغاز و مطالب که در بردارنده حدوداً چهار هزار بیت و تقریباً ۱۷۷ حکایت مى‌باشد، در ده باب، ارائه شده است. سعدى این اثر را در زمانى که در سفر بوده است، سروده و هنگام بازگشت به شیراز آن را بر دوستانش عرضه داشته است. این اثر در قالب مثنوى و در بحر متقارب سروده شده و از نظر قالب و وزن شعرى، حماسى است؛ هر چند که از نظر محتوا، به اخلاق، تربیت، سیاست و اجتماعیات پرداخته است. پسندها و آرزوهاى سعدى در این کتاب، بیش از دیگر آثار او جلوه‌گر است و سعدى‌شناسان و دوستداران او، همواره بوستان را در جایگاه یک کتاب اخلاقى و آموزشى نگریسته و آن را «جهان مطلوب سعدى» دانسته‌اند و به راستى هم سعدى مدینه فاضله‌اى را که مى‌جسته، در این اثر، تصویر کرده است. وى در این تصویر، دائم از تجربه‌ها، سرگذشت‌ها و روایت‌هاى گذشتگان یاد مى‌کند و تصویر آن جهان نورانى را در قالب حکایت‌هایى شیرین، چنان نغز و دلفریب جلوه کرده است که بر بیشتر زیبایى‌هاى هنرى و شگردهاى شاعرانه این اثر سایه افکنده است. سعدى به شیوه قدما، از زبان قصه براى بیان اندیشه‌هاى خود بهره برده و این اثر، مجموعه‌اى است کامل از انواع داستان‌هاست.

گلستان اثر فارسى سعدی مصلح بن عبدالله کتابى اخلاقى و اجتماعى و یکى از مهم‌ترین و جذاب‌ترین متون ادب فارسى است که سعدى آن را یک سال پس از بوستان، کتاب نخستینش، در بهار ۶۶۵ق نوشته و آن را به نام شاهزاده سعد بن ابى‌بکر بن سعد بن زنگى کرده است. در اهمیت این اثر، همین مقدار کافى است که اگر بخواهیم ده اثر مهم تاریخ ادبیات ایران را نام ببریم، بدون شک گلستان و بوستان، از مهم‌ترین آن‌هاست که در همان دوران نگارش، به اهمیتش پى برده شد و خاص و عام آن را به مطالعه گرفتند و پسندیدند و قرن‌هاست در سراسر قلمرو زبان فارسى و بسیارى از کشورهاى اسلامى و غیره آن را به عنوان کتاب علمی و درسی مى‌خوانند.

کتابخانه ماه مبارک رمضان

کتاب مراقبات ماه رمضان ، نویسنده: محمدی ری‌شهری، محمد ؛ مترجم: محدثی، جواد ؛ با همکاری: افقی، رسول ناشر: سازمان چاپ و نشر موسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، محل نشر: قم ، سال نشر: ۱۳۸۹ش

کتاب مراقبات ماه رمضان، نوشته‌ محمد محمدى رى‌شهرى، با ترجمه‌ فارسی جواد محدثى است که نام کتاب مراقبات شهر رمضان به زبان عربى بوده که به زبان فارسى ترجمه شده و در مورد مراقبت‌های معنوی و اعمال ماه مبارک رمضان نوشته شده است. این کتاب، شامل پنج بخش و هر بخش داراى فصولى است که در هر فصل، یک یا چند موضوع با روایات مربوط به آن از پیامبرگرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) و حضرات معصومین(علیهم السلام) به زبان عربى ذکر شده و سپس ترجمه آن آمده است. در هر بخش، یک صفحه احادیث به زبان عربى و در صفحه‌ى مقابل، ترجمه‌ى آن احادیث به زبان فارسى نوشته شده است.

بخش اول، در مورد فضایل ماه مبارک رمضان است که در ۴ فصل به عظمت، ویژگى، برکات و تاکید بر استفاده از این ماه پرداخته شده است. در این بخش، فضایل ماه خدا را در چهار فصل، با این عناوین و ترتیب: «عظمت و احترام ماه رمضان»، «ویژگى‌هاى ماه رمضان»، «برکات ماه رمضان»، و «تاکید بر بهره‌ورى از برکات ماه رمضان»، شرح داده است. عظمت این ماه، در برکات موجود در آن و برترى آن نسبت به سایر ماه‌ها است. ویژگى‌هاى این ماه با این عناوین شرح داده شده است: ماه خدا، ماه میهمانى خدا (خداوند از بندگانش با دادن غذاى معنوى به روحشان، پذیرایى مى‌کند)، سرور ماه‌ها، آغاز سال (مقصود تجدید حیات معنوى و آغاز انسانیت است) و… از جمله برکات این ماه، آمرزش گناهان و بسته بودن درهاى جهنم و در بند بودن شیطان است و بهره‌ورى از برکات آن تلاش بر بازگشت از گناه و توبه و پاک شدن است. در ادامه، آداب روزه‌دارى از نظر مراتب و از زاویه تاثیر آن در تکامل انسان، به سه دسته (روزه عوام، روزه خواص و روزه خواص خواص) تقسیم‌بندى و درباره هرکدام توضیح مختصرى داده شده است

بخش دوم، تحت عنوان آمادگى براى ماه خدا، به شناخت این ماه و آمادگى و اسباب آمادگى در این ماه پرداخته شده است، که درباره‌ى آمادگى براى مهمانى خداست که شامل چهار فصل شناخت مهمانى، آمادگى، اسباب آمادگى و دعاهاى آمادگى براى مهمانى است و شامل خطبه‌هاى پیامبر(ص) وامام علی(ع) و امام هشتم(ع) در هنگام فرارسیدن ماه رمضان و تمجید از این ماه والامقام مى‌باشد. یکى از اسباب آمادگى این ماه، توبه کردن و خالص شدن براى خدا و دعا کردن پیش از فرارسیدن این ماه است و دیگرى، سه روز روزه‌دارى در آخر شعبان و اصلاح غذا. در ادامه دعاهاى پیامبر(ص)، امام سجاد(ع)، امام صادق(ع)، امام کاظم(ع) و نیز امام جواد(ع) که در باب وارد شدن این ماه است، همراه با معانى آنها شرح داده شده است.

بخش سوم، در مورد آداب میهمانى خداست که در هفت فصل به آن پرداخته شده است. در این بخش که بیان آداب مهمانى است و داراى هفت فصل مى‌باشد. مهم‌ترین آداب مهمانى خدا در این بخش، ذکر گردیده و توضیح مختصرى درباره آن داده شده است؛ آدابى از قبیل: پرهیز از حرام‌هاى خدا، پرهیز از غیبت، دشنام، دروغ و آنچه خدا خوش نمى‌دارد. همچنین در این بخش، آنچه پیش از روزه گرفتن، سزاوار و شایسته است، بیان شده است، مثل خوردن سحرى و برترین سحرى، مسواک زدن و عطر زدن و خواب نیمروز… آنچه براى روزه‌دار سزاوار نیست، عبارت است از: مسافرت، آنچه به ضعف و شکستن روزه مى‌انجامد و شعر خوانى… چیزهایى که هنگام افطار، سزاوار است، عبارت است از: زود افطارى خوردن و دیر سحرى خوردن، جلو انداختن نماز، صدقه، خواندن سوره قدر و دعا کردن هنگام افطار و… فصل دوم در مورد کارهایى است که بر استحباب آنها تاکید شده است؛ اعم از افطارى دادن و بسیار انفاق کردن و زیاد قرآن خواندن و استغفار و دعا کردن و نماز خواندن و… فصل سوم، درباره دعاهاى این ماه مبارک، همراه با ترجمه آنها مى‌باشد؛ اعم از دعاى سحر و جوشن کبیر و… فصل چهارم، آداب مخصوص شب‌هاى ماه رمضان (شب اول و شب پانزدهم و بیست و هفتم) را متذکر شده است. فصل پنجم، آداب مخصوص روزهاى ماه رمضان، فصل ششم، آداب مخصوص دهه آخر و فصل هفتم، نوافل ماه رمضان را به‌طور کامل شرح داده است.

بخش چهارم، در مورد شب قدر و فضایل و اعمال آن است. که این بخش شامل چهار فصل مى‌باشد. در این بخش، فضایل و ویژگى‌ها و اعمال و آداب شب قدر و راه‌هاى شناخت و دریافتن آن و… بیان شده است. خاطرنشان شده که: تقدیر هرچه در سال خواهد شد، در این شب اتفاق مى‌افتد و فرشتگان بر صاحب‌الزمان نازل مى‌شوند و ایمن بودن همه از شر شیاطین تا دمیدن سپیده، وعده‌ى خداست. همچنین در این بخش، روایاتى که از اهل‌بیت(ع) در تعیین شب قدر نقل شده، به پنج دسته تقسیم‌بندى گردیده و به بررسى اینکه شب قدر در مناطق مختلف، یکى است یا متفاوت، پرداخته شده است.

بخش پنجم، پیرامون آداب وداع با این ماه، عید فطر و اعمال و آداب این روز است. که در آداب بیرون آمدن از میهمانى خدا در سه فصل شرح داده شده است. از مهم‌ترین آداب آخر ماه رمضان این است که شخص روزه‌دار، خود را ارزیابى کند که تا چه اندازه به هدف این مهمانى نزدیک شده است.

کتاب آیینه رمضان(مناسبت ها، احکام، آداب)، نویسنده: فلاح ‌زاده، محمدحسین، تدوین: مرکز تحقیقات حج، معاونت آموزش و تحقیقات بعثه مقام معظّم رهبری، نشر مشعر، چاپ دارالحدیث ۱۳۷۷ش در ۲۸۰ صفحه می باشد.

کتاب احکام رمضان ، روشی نوین در بیان احکام روزه، نویسنده: اکبری، محمود ناشر: فتیان، محل نشر: قم ۳۸۹ش

فضائل شهر رمضان، مولف: ابن شاهین، عمر بن احمد محقق: زهیری، سمیر بن امین ناشر: مکتبه المنار، محل نشر: اردن – الزرقاء، سال نشر: ۱۴۱۰ق = ۱۹۹۰م

کتاب عطر رمضان، نویسنده: اکبری، محمود ، ناشر: فتیان ، محل نشر: قم – ایران ، سال نشر: ۱۳۸۹ش

کتاب رمضان با قرآن (سی روز، سی درس، بر اساس تفسیر نور) ، نویسنده: قرائتی، محسن، گردآورنده و تدوین: متوسلی، علی‌محمد ناشر: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن محل نشر: تهران – ایران، سال نشر: ۱۳۹۲ش، است.

پایگاه لغت نامه قاموس نور

مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) برای اشاعه فرهنگ غنی اسلام، تسهیل دستیابی به منابع و متون اصیل دینی و نیز سرعت بخشیدن به امر کاوش و پژوهش در حوزه علوم اسلامی با بهره گیری از فناوری اطلاعات و به کارگیری امکانات رایانه ای برای ارائه معارف و علوم اسلامی پایگاه های علمی مختلفی ایجاد کرده که یکی از این پایگاه های مورد نیاز پژوهشگران و محققان علوم اسلامی پایگاه لغت نامه نور می باشد. هدف پایگاه لغت قاموس نور در فاز اول، ارائه موتور جستجویی هوشمند در جهت ارانه بهترین و نزدیک ترین پاسخ نسبت به درخواست کاربر می باشد. این خدمت نتیجه تلاش چندین ساله گروهی از پژوهشگران علوم اسلامی و همراهی جمعی از کارشناسان فنی در حوزه نرم افزار می باشد. در این مرحله از پایگاه علاوه بر ارائه «مداخل» و «توصیفات» متناسب با در خواست کاربر اطلاعات جانبی دیگری نیز در اختیار کاربر قرار می گیرد که عبارتند از: ● توصیف ریشه مداخل ● مترادفات مداخل ● متضادات مداخل ● مداخل اضداد ● مداخل مرتبط با مدخل مورد نظر ● آیات مرتبط با مداخل ● روایات مرتبط با مداخل که برای تحقق این مهم انجام امور ذیل ضروری به نظر رسید:

  • ساماندهی واژگان موجود در متون عربی
    • از مجموع تقریبی دو ملیارد کلمه که در متون عربی در اختیار مرکز وجود دارد فهرست غیر تکراری مشتمل بر دو ملیون و هفتصد هزار کلمه تهیه شد و در ابزاری نسبت به تعیین وضعیت آنها از حیث ریشه و برچسب گذاری های متنوع اقدام شد.
  • ارزیابی منابع لغوی و استخراج مداخل و توصیفات از آنها
    • شناسایی منابعی که از نظر ویرایشی قابلیت لازم را برای استخراج ماشینی مداخل و توصیفات داشتند
    • استخراج ماشینی مداخل و توصیفات از منابع تعیین شده
    • بازبینی اطلاعات استخراج شده توسط محققین به منظور تکمیل یا اصلاح موارد
  • یکی از اصلی ترین اهداف تولید پایگاه لغت برقراری ارتباط هوشمند بین کلمات استعمال شده در متون یا محاورات (حدود دو ملیارد کلمه) و مداخل نماینده (در حدود یکصد هزار مدخل) بدون نیاز به تحلیل ذهنی کاربر است. برای تحقق این مهم و ارائه بهترین پاسخ به درخواست کاربر چندین مرحله توسط موتور جستجوگر انجام می گیرد:
    • ارائه پاسخ بر اساس جستجوی عین کلمه درخواستی در بین مداخل نماینده
    • ارائه پاسخ بر اساس جستجوی در خواست کاربر پس از پیراسته سازی آن
    • ارائه پاسخ بر اساس شناسایی جایگاه کلمه درخواستی کاربر در درخت نظام اشتقاق و یافتن نزدیک ترین مدخل نماینده به این جایگاه
    • ارائه مداخل نماینده ای که در ریشه با درخواست کاربر مشابهت دارند. موتور جستجو با انجام این مراحل مجموعه ای از پاسخ ها را ارائه می کند که مرتب سازی آنها باید بر اساس تقریب هر چه بیشتر به درخواست کاربر باشد. مرتب سازی پاسخ ها به مرور زمان و در طی فازهای عملیاتی توسعه پایگاه ارتقاء پیدا خواهد کرد . ان شاء الله.
  • ساماندهی و تجمیع مداخل استخراج شده از منابع مختلف لغوی
    • با وجود اینکه مشتقات دارای توصیف (مداخل) به طور طبیعی محدود می باشند و به طور تقریبی می توان آنها را در حدود یکصد هزار عدد تخمین زد ولی تنوع در تنظیم این مداخل از سوی مولفین باعث شده که تعداد این مداخل افزایش چند برابری پیدا کنند. به این خاطر لازم بود هماهنگی حداکثری جهت تجمیع این مداخل و مشخص کردن موارد مشابه صورت گیرد. لذا برای هر یک از مداخل دارای توصیف یک «مدخل نماینده» مشخص گردید. به این ترتیب توانستیم برای مجموع تقریبی هشتصد هزار مدخل استخراج شده از هفت کتاب لغوی تعداد تقریبی ۱۲۰ هزار «مدخل نماینده» مشخص کنیم. با این کار بدون اینکه دخل و تصرفی در مداخل ارائه شده در کتب لغوی کرده باشیم یک دسته بندی جدید برای کاهش دادن تعداد پاسخ ها به کاربر صورت گرفت. لذا هم اکنون در پایگاه پس از هر جستجو دو عدد در صدر پاسخ ها به عنوان آمار ارائه می شود: اول تعداد پاسخ، دوم تعداد دسته
  • ساماندهی توصیفات استخراج شده
    • با توجه به تشابه و تقارب لفظی توصیفات ذکر شده در بسیاری از موارد، لازم است هماهنگی و دسته‏بندی بین این توصیفات نیز صورت پذیرد که ان شاء الله در فاز‏های بعدی محقق خواهد شد.
  • برقراری ارتباط بین مداخل نماینده مترادف
    • در برخی از منابع، کلمات مترادف جمع آوری و دسته بندی شده اند. از جمله مزیت های تعیین «مدخل نماینده» این است که توانستیم در پایگاه ذیل مداخل نماینده ای که دارای مترادف هستند ارتباطی بین مداخل نماینده مترادف در بخش «مترادفات» برقرار کنیم. البته استناد میزان صحت ترادف به منبعی است که در پایگاه معرفی شده است.
  • برقراری ارتباط بین مداخل نماینده هم موضوع
    • در برخی از منابع، مداخل به صورت موضوعی – و نه بر اساس ریشه- مرتب شده اند. لذا مداخلی که اکثرا از نظر ریشه با هم تناسبی ندارند ولی در ذیل یک موضوع مشخص با هم ارتباط دارند در اینگونه منابع ذکر شده اند. در پایگاه برای مداخل نماینده ای که دارای این نوع ارتباط با سایر مداخل هستند بخش «مرتبطات» وجود دارد که فهرست مداخل مرتبط و موضوع ارتباط در آن مشخص شده و کاربر می تواند از این طریق به سایر مداخل دستیابی پیدا کند.
  • برقراری ارتباط مداخل نماینده با احادیث
    • برخی از منابع لغوی به توضیح کلمات مشکل در احادیث تحت عنوان «غریب الحدیث» پرداخته اند. در پایگاه اطلاعات این منابع به مداخل نماینده مربوط به آن متصل شده و در بخش «روایت» از آن مدخل قابل مشاهده می باشد.
  • توصیف ریشه مداخل
    • در کتاب «معجم مقاییس اللغه» در هر بخش قبل از پرداختن به توصیف مداخل، توصیفی کلی از ریشه اصلی مداخل را ارائه می کند. در پایگاه در مقابل هر یک از مداخل ریشه دار، آن ریشه ذکر شده که از طریق آن به صفحه ریشه منتقل می شویم. در این صفحه ابتدا توصیف ریشه از کتاب «معجم مقاییس اللغه » آمده است و سپس فهرستی از مداخل ذیل آن ریشه ارائه می شود.

در فازهای بعدی از توسعه پایگاه علاوه بر موارد فوق اطلاعات جانبی دیگری نیز در اختیار کاربر قرار می گیرد که عبارتند از: متضادات مداخل، مداخل اضداد، آیات مرتبط با مداخل، اصطلاحات مرتبط با مداخل

برای دسترسی به این پایگاه می توانید به آدرس اینترنتی زیر مراجعه نمایید:

www.qamus.inoor.ir