Tag: عهدنامه مالک اشتر

حکومت علوی

نهج‌البلاغه مجموعه‌اى است که یک هزار سال پیش، توسط‍‌ یکى از شیفتگان على علیه السلام و مکتب الهى و انسان‌ساز او، به نامسید رضىرحمه اللّٰه علیه از روى گفته‌ها و نوشته‌هاى آن حضرت جمع‌آورى و تدوین گردیده است. پیش از مرحوم سید رضى، تمام این گفته‌ها و نوشته‌ها در کتابها و رساله‌هاى گوناگون، به طور پراکنده وجود داشت؛ ولى در حدود سال ۴۰۰ هجرى بود که سید رضى این گوهرهاى پراکنده را به رشتۀ تحریر درآورد و در کتابى مدون، کنار هم قرار داد. در این کتاب پرارج و بى‌مانند، بیش از صدها اثر شگرف، از آثار اندیشه‌هاى والا و سترگ على علیه السلام اعم از خطبه، حدیث، نامه، وصیت‌نامه، موعظه، کلمات قصار، فرمان‌هاى حکومتى، تفسیر آیات قرآن و صدها دستور انسان‌ساز و قوانین زندگى‌بخش در کنار هم قرار گرفته است؛ و چون گردآورنده، بیشتر از دیدگاه بلاغت و شیوایى بى‌نظیر سخنان آن حضرت به این آثار نگریسته؛ لذا از این زاویه به تدوین سخنان آن پرداخته و آن را نیزنهج‌البلاغه(راه بلاغت) نام نهاده است.

یکى از فصول درخشان نهج‌البلاغه که همچون سایر مباحث آن رنگ جاودانگى خورده و به ابدیت پیوسته است، عهدنامۀ مالک اشتر، یا فرمان تاریخى على علیه السلام به یار وفادار و صحابى بزرگوارشمالک اشتر نخعىاست. این فرمان، از چهارده قرن پیش تاکنون، به صورت یک منشور جاودانه و انسانى و انسان‌ساز در تاریخ و فرهنگ اسلامى باقى مانده است. امام على علیه السلام آن را هنگامى براى سردار رشید اسلام و یار پاکبازش، مالک اشتر نوشت که آن شهید پاکباخته مى‌رفت تا در سرزمین مصر، احکام و اوامر مولایش على علیه السلام را پیاده و اجرا کند. امام على علیه السلام در این نامه، گرچه مالک اشتر را مخاطب قرار داده و قوانین حکومت عدل اسلامى و خط‍‌ مشى و چارچوب آن را خطاب به او بیان فرموده است، اما واقعیت آن است که تمام انسانها، در تمام مکانها و تمام زمانها، مخاطب این پیمان‌نامه هستند.

در عهدنامۀ مالک اشتر، فشرده‌اى از نظریات و افکار و اندیشه‌هاى جهان تاب على علیه السلام آن‌چنان دقیق و عمیق بیان شده است که مى‌توان گفت در آن، تکلیف تمامى افراد بشر، چه به عنوان یک بنده و مخلوق در برابر پروردگار، چه به عنوان یک انسان در جامعه، چه به عنوان حاکمى که مسؤول اجراى احکام اسلامى است و چه به عنوان فردى که تحت حمایت قوانین نجات‌بخش اسلام زندگى مى‌کند، به وضوح و دقت بیان شده است. سفارش‌هایى که آن حضرت در این نامه خطاب به مالک اشتر و در واقع خطاب به انسان و تاریخ بشریت بیان فرموده است، هرگاه به درستى و به طور کامل اجرا شود، نه تنها ضامن ایجاد و حفظ‍‌ عدالت اجتماعى و امنیت زندگى و آرامش خاطر و آسایش مردم جامعه است، بلکه بالاتر از آن، عامل مهمى است که در جامعۀ انسانى، زمینه‌هاى مساعدى را ایجاد مى‌کند تا تمام افراد اجتماع، با علم و آگاهى و درک و ایمان، به خودسازى اسلامى بپردازند و چنان خود را از رذایل و مفاسد پیراسته گردانند که همگى به صورت بندگانى مؤمن و صالح براى خدا درآیند و راه نجات و رستگارى را طى کنند… که در کتاب آیین کشور داری از دیدگاه امام علی علیه السلام، محمد فاضل موحدی لنکرانی، گردآورنده حسین کریمی زنجانی، ناشرمرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام) به این موضوع مهم پرداخته شده است.