المناقب یا مناقب آل أبی‌طالب، اثر ابوجعفر رشیدالدین محمد بن علی بن شهرآشوب سروی مازندرانی، کتابی است که با استناد به منابع مهم علمای اهل سنت و شیعه به زبان عربی تدوین شده است. در این مجموعه، احادیثی که درباره فضایل و مناقب حضرت علی(ع) و فرزندان وی نقل شده، گرد آمده است.
حافظ ابوجعفر (ابوعبدالله) محمد بن على بن شهرآشوب بن ابى نصر کیاکى بن ابى الجیش سَرَوى مازندرانى ملقّب به رشیدالدین و عزالدین (۱۱۹۲-۱۰۹۶م) فقیه، محدث، مفسّر، ادیب، شاعر، مطّلع نسبت به رجال و راویان حدیث بود. مذهب وی شیعه دوازده امامی که حتی نزد مخالفان و بیگانگان نیز مورد احترام و تعظیم بوده است. در هشت سالگى قرآن را کامل حفظ کرد و از دانشى گسترده برخوردار بود و عبادت بسیار مى‌کرد و از خصوصیات وی این بود که همیشه با وضو بود.
کتاب با مقدمه مؤلف آغاز و مطالب در چهار بخش، تنظیم شده است. نویسنده به شیوه برخی کتب سیره و تاریخ، سلسله سندها را قبل از هر گزارش نیاورده و به متون اخبار کفایت کرده است و علت آن را اجماع همه عالمان بر صحت این کتاب‌ها، شهرت آن اخبار و پرهیز از اطناب و زیادویی دانسته است؛ ولی با بیان طرق نقلش متذکر می‌شود که بدین گونه، اخبار و روایات کتاب مناقب از دایره خبر مرسل خارج و به احادیث مسند ملحق شده‌اند. وی خاطرنشان می‌کند نوشته‌هایی که به دست من رسیده، یا مستقیما از طریق خود نویسنده‌ها به من رسیده است یا با چند واسطه در نهایت به نویسندگان اصلی می‌رسد. همچنین سعی نموده اخباری را نقل کند که از نظر سند، یا به حد تواتر برسد یا لااقل به حد شهرت رسیده باشد.
نویسنده در مقدمه، به طرق و منابع و مآخذ کتاب اشاره و صحت اسنادش را به بزرگ‌ترین کتاب‌ها و طرق عامه و خاصه منسوب می‌کند. سپس توضیح می‌دهد که چگونه در فضایی از نامهربانی و جفای مخالفان و کینه‌توزان و ترس و عزلت‌گزینی دوستان و همراهان، شگفت‌زده از آن همه ستم‌ها و انکارها پیرامون فضیلت‌های اهل‌بیت(ع)، توانسته به‌دور از تعصب‌های جاهلانه و پیروی از انصاف، با دلایل روشن، سنت صحیح را آشکار کرده و بدعت‌ها و خطاها را برملا ساخته و حق را یاری کند.
تاریخ مناقب‌نویسی نزد شیعه امامیه، بدون نام ابن شهرآشوب شناخته شده نیست. نه کتابی پیش از آن به این گستردگی به کار پرداخته و از این آوازه برخوردار شده و نه کتابی پس از آن توانسته است از آن بی‌نیاز باشد و از آن نقل یا اقتباس نکند. وی این اثر مهم و مفصل را با بهره‌گیری از صدها کتاب تألیف نموده است و با نقل مصادر مختلف و ذکر اسامی آن‌ها، کار با ارزشی انجام داده است.
تاریخ اتمام کتابت مناقب ابن شهر آشوب در روز شنبه ۱۶ رجب سال ۵۸۹ ق چنانچه در آخر جلد أوّل نوشته: اتّفق الفراغ من نسخه یوم السّبت سادس عشر شهر رجب سنه تسع و ثمانین و خمسمائه (وقایع السنین و الاعوام، ج ۱، ص ۳۲۲ )
آثار چاپ شده موجود در نورلایب به این شرح است :
- المناقب (۴جلدی) – نویسنده
- متشابه القرآن و المختلف فیه (۵جلدی) – نویسنده
- متشابه القرآن و مختلفه (۲جلدی) – نویسنده
- معالم العلماء فی فهرست کتب الشیعه و أسماء المصنفین منهم قدیما و حدیثا (۱) – نویسنده
- مناقب آل أبی طالب (علیهم السلام) (۴جلدی) – نویسنده
- مناقب آل أبی طالب علیهم السلام (۱۲جلدی) – نویسنده
آخرین دیدگاه‌ها