اعمال امّ داود (دعاى استفتاح) علّامه مجلسى رحمه الله فرمود: عمده اعمال نیمه رجب، دعاى امّ داود است که ابن بابویه و شیخ طوسى و سید بن طاوس رحمه الله به سندهاى معتبر آن را روایت کرده‌اند. امام صادق علیه السلام بعد از تعلیم آن به امّ داود، فرماید: «آنچه را گفتم، حفظ کن و مواظب باش [به غیر اهلش تعلیم نده] که مبادا در امر باطلى به کار برده شود، چون در این دعا، اسم اعظم خدا است که اگر خدا به آن اسم خوانده شود، دعایش به اجابت رسد و اگر از او به وسیله این اسم چیزى درخواست شود، عطا شود [هر چند رسیدن به آن سخت باشد] و اگر جنّ و انس دشمنان تو باشند، خداوند شرّ آنها را از تو دور کند و آنها در برابر [تو] تسلیم شوند». (اقبال بالاعمال الحسنه، ج ۳، ص ۲۴۹)
امّ داود کیست؟
امّ داود، فاطمه (حبیبه)، دختر عبدالله بن ابراهیم بن الحسین، دایه و مادر رضاعى امام صادق علیه السلام است که آن حضرت را با شیر داود شیر داده بود و به «ام خالد بربریه» شهرت داشت و جدّه صالحه سید بن طاووس است. داود، فرزند حسن و نوه امام حسن مجتبى علیه السلام و برادر رضاعى امام صادق علیه السلام است.(مکاتیب الائمه، ج ۴، ص ۲۶۹)
تعلیم دعا به امّ داود توسط امام صادق علیه السلام
منصور دوانیقى جمعى از آل ابیطالب از جمله داود و عبدالله بن الحسن را زندانى کرد. منصور دو فرزند عبدالله (محمّد و ابراهیم) که در مدینه خروج کرده بودند به شهادت رسانید و داود را زندانى کرد. امّ داود گوید: من از داود خبرى نداشتم و او در عراق زندانى بود. پیوسته به درگاه الهى تضرّع کردم و از برادران ایمانى خواستم که براى برآورده شدن حاجتم، دعا کنند ولى با وجود اصرار در دعا، از اجابت آن خبرى نبود. گاه خبر به من رسید که داود را کشته‌اند و گاه گفتند که او را با پسر عموهایش، در زیر عمارت، زنده گذاشته‌اند. روز به روز، مصیبت من زیادتر و اندوهم بیشتر شد تا جائى که از غم او گداختم و پیر شدم و از ملاقاتش ناامید گردیدم.
روزى براى عیادت امام صادق علیه السلام که مریض بود، به محضرشان شرفیاب شدم. از احوالش پرسیدم و براى او دعا کردم. آن حضرت به من فرمود: «اى امّ داود! داود چه کند؟» چون نام داود را شنیدم، گریستم و عرض کردم: اى آقاى من! مدّت مدیدى است که از او خبرى ندارم و او در عراق زندانى است و من از ملاقات او قطع امید کرده‌ام و از شما التماس دعا دارم. او برادر رضاعى شماست. حضرت فرمودند: «چرا از دعاى استفتاح غافلى؟ دعاى استفتاح دعایى است که با آن درهاى آسمان باز شود و دعاى خواننده آن در همان ساعت به اجابت رسد و براى کسى که آن را بخواند، پاداشى جز بهشت نیست».
امّ داود عرض کرد: اى فرزند راستگویان، چگونه باید این دعا را خواند؟ … امّ داود گوید: بعد از آنکه این دعا را همانطور که امام فرموده بود، خواندم، شب در عالم رویا پیامبر صلى الله علیه و آله و ملائکه وانبیا علیهم السلام را دیدم، در حالى که آن حضرت فرماید: اى امّ داود! بر تو و دوستانت بشارت باد، حاجتت برآورده شود و خداوند فرزندت را حفظ کند و او را به تو باز خواهد گرداند.
امّ داود میگوید: از خواب بیدار شدم. مقدار زمانى که یک مَرکب سریع السیر فاصله بین عراق تا مدینه را طى کند، طول کشید که ناگهان دیدم داود وارد شد. ازحالش پرسیدم. او جواب داد: من در زندان بسیار تنگى محبوس بودم و غل و زنجیر بر بدنم سنگینى کرد. این حال تا نیمه رجب ادامه داشت. شب خوابیدم و گویا زمین برایم تنگ شده بود، اما شما را دیدم که بر سجاده نماز نشسته اى و مردانى که سرهایشان در آسمان و پاهایشان در زمین است، اطراف تو به تسبیح خداوند مشغول هستند. یکى از آنان خوشرو و خوشبو و داراى لباس پاک و نظیفى بود که من گمان کردم، جدّم رسول الله صلى الله علیه و آله است. ایشان به من اشاره کرد و فرمود: «اى فرزند زن صالح! بشارت باد بر تو، خداوند دعاى مادرت را در حق تو مستجاب کرد». من از خواب بیدار شدم و دیدم که فرستاده منصور در زندان ایستاده است. او مرا از زندان آزاد کرد و نزد منصور برد. منصور دستور داد غل و زنجیر را از بدنم جدا کنند و به من نیکى کرد. همچنین دستور داد تا ده هزار درهم به من بدهند. سپس مرا بر مرکب راهوارى سوار کردند و من به سرعت خود را به مدینه رسانیدم.
امّ داود گفت: من داود را خدمت امام صادق علیه السلام بردم. حضرت فرمود: «سبب خلاص تو آن بود که منصور، امیرالمؤمنین علیه السلام را در خواب دید که به او فرمود: فرزند مرا رها کن و اگر نکنى، تو را در این آتش مى‌اندازم؛ چون نظر کرد، دریاى آتشى در زیر پاى خود دید. پس از آنکه از خواب بیدار شد، از کرده خود پشیمان گردید و تو را رها کرد».(بحارالانوار (ط بیروت)، ج ۹۴، ص ۴۴ / اقبال بالاعمال الحسنه، ج ۳، ص ۲۴۱)
منابع اعمال ام داود در کتب ادعیه
حدیثی که در آن اعمال ام داوود بیان شده است، در منابع مختلف روایی شیعه آمده است. قدیمی‌ترین کتابی که از اعمال ام داوود سخن گفته است، کتاب فضائل الأشهر الثلاثه شیخ صدوق، ابن‌بابویه، محمد بن علی است. شیخ طوسی، محمد بن حسن، در کتاب مصباح المتهجد و سید ابن‌طاووس، علی بن موسی در کتاب اقبال الأعمال اعمال ام‌داوود را ذکر کرده‌اند. کفعمی، ابراهیم بن علی در کتاب البلد الأمین و علامه مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی در کتاب بحارالانوار و شیخ عباس قمی، در کتاب مفاتیح الجنان نیز اعمال ام‌داوود را به نقل از کتابهای پیشین آورده اند.
خاطره اى از آیت الله نجم الدین طبسى
سفرى در بیروت بودیم و اعمال اعتکاف را در حوزه علمیه بیروت انجام دادیم، سه روز روزه گرفتیم و در نهایت اعمال امّ داود را انجام دادیم، درخواستى داشتیم، عده اى از سربازان حزب الله، شیعیان حضرت امیرالمومنین علیه السلام در زندانهاى صهیونیست‌هاى اسرائیلى بودند، همه با هم براى آزادى ایشان بعد از اعمال، دعا کردیم که هرچه زودتر آزاد شوند که به حمدالله به حول و قوه الهى آزاد شدند و دعایمان مستجاب شد. که اینها همه از برکات این اعمال ام داود است.
منبع کتاب اعتکاف، ص۴۱۸ نویسنده: جلالی‌طلب، محمدعلی ، ناشر: قم، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج) ۱۳۹۲ش
آخرین دیدگاه‌ها