امام علی علیه‌السلام و قرآن کتابى است که در آن به بیان تعالیم امیرمؤمنان علی علیه‌السلام دربارۀ قرآن، علوم قرآنى، تفسیر و روشهاى آن پرداخته مى‌شود. در میان گونه‌هاى تفسیر، تفسیر مأثور که برگرفته از مخاطبان وحى تلقى مى‌شود از جایگاه ویژه‌اى برخوردار است و در میان پژوهشها و مباحث مربوط به تفسیر مأثور و یا به عبارتى تفسیر نقلى، آراى تفسیرى علی علیه‌السلام جایگاه خاصى دارد چراکه وى در دامان گیرندۀ وحى پرورش یافته و از آن حضرت تفسیر و تأویل آیات الهى را فراگرفته است.در این نوشته تلاش شده است تا دانش امام على و روشهاى او در تفسیر کلام خدا واکاویده شود. از این رو موضوعاتی، با توجه به گنجایش کتاب از جمله مواردى است که در آن به بحث و بررسى گذارده مى‌شود:
- قرآن از نگاه امام على(ع)
- علوم قرآنى در نگاه امام على(ع)
- تبیین جایگاه امام على(ع) در تفسیر قرآن
- شرایط تبیین آیات الهى از دیدگاه امام على(ع)
- روشهاى امام على در تفسیر قرآن.
در پدیدآوردن این کتاب از منابع حدیثى و تفسیرى فراوانى بهره برده شده است.تتبع گسترده در منابع گوناگون حدیثى و تفسیرى به خوبى نمایان مى‌سازد که روایتهاى تفسیرى بسیارى از امام علی علیه‌السلام نقل شده است که در میان آنها نکات بدیع فراوانى وجود دارد و در پژوهشهاى قرآنى از آنها غفلت شده است.نوشتۀ حاضر از جمله مقاله‌های «دانشنامه امام علی علیه‌السلام» است که در سال ۱۳۸۰-۱۳۷۹ به نام امام علیه‌السلام نامگذارى شد.
کتاب مشتمل بر پیشگفتارى از نویسنده و چهار فصل همراه با کتابنامه و نمایه است:
فصل اول: «قرآن در آفاق نگاه امام علی علیه‌السلام» در این فصل به معرفى قرآن به عنوان کتابى جامع، دربردارندۀ دستورات الهى، میزان رفتار، کتاب خبر، نصیحت‌گرى مشفق، کلید خیرات، حجت خدا، کتاب زندگى و…از دیدگاه امام(ع)پرداخته شده است.
فصل دوم: «علوم قرآنى در اندیشۀ امیرمؤمنان» به مباحث علوم قرآنى نظیر:اقسام آیات، اسلوب قرآن، زبان قرآن، تفسیر، تفسیر به رأى، تحریف، اسباب نزول، ناسخ و منسوخ، قرائت، تأویل، حروف مقطع و غیره از نگاه امام پرداخته شده است.
فصل سوم: «امام على، مفسرى سرآمد» به موضوع امام على(ع) و تفسیر قرآن مى‌پردازد و از مقام تفسیرى امام على(ع) در قرآن، مقام تفسیرى على در نگاه پیامبر، دانش تفسیرى امام على(ع) در بیان خود او، تفسیردانى على(ع) در نگاه اهل‌بیت و در نگاه صحابه و قرآن‌پژوهان سخن مى‌گوید.
فصل چهارم: «تفسیر و روشهاى آن» در دو بخش: تفسیر و روشها تنظیم شده است. بخش اول: «تفسیر» به موضوعاتى چون: نیاز به تفسیر، تفسیر و شرایط آن از نگاه امام على و دیگران مى‌پردازد. بخش دوم: «روشها» از روشهاى چهارگانۀ تفسیرى سخن مى‌گوید که عبارتند از:
- تفسیر قرآن با قرآن
- تفسیر قرآن به کلام پیامبر(ص)
- تفسیر معناشناسى
- تفسیر عقلى و اجتهادى.
در کتابنامه نیز فهرست منابع نوشتار حاضر و در نمایه فهرست آیات، روایات، نمایه اعلام، گروهها و… آمده است.
آخرین دیدگاه‌ها