مکتب دالایی لاما یک مکتب بودایی است که بر اساس باورهای شخص بودا و از مکاتب بودیسم که دارای سه شاخه اصلی ماهایانه، هینایانه، وجریانه می باشد. ماهایانه(Mahayana) یا بودیسم شمالی که به چرخ بزرگ مشهور است و در چین، ژاپن و کره گسترش پیدا کرده است. هینایانه(Hinayana) یا بودیسم جنوبی که به چرخ کوچک شهرت دارد و در کشورهای جنوب آسیا مانند برمه، تایلند، سری لانکا و لائوس رواج یافته است. وجریانه(Vajrayana) که به چرخ الماس هم شناخته شده کوچکترین شاخه بودیسم است که در مغولستان و تبت پیروانی دارد که به لامائیسم یا مکتب دالایی لاما مشهور است. که سه فرقه مهم از این آئین در تبت وجود دارد و بزرگ ترین آنها مکتب گه لوگ په است که فرقه دالایی لاماهاست. تبتی ها بر این اعتقادند که بعد از درگذشت یک دالایی لاما(به معنای اقیانوس خرد)، دالایی لامای بعدی تجسم اوست و همه آنها تجسم یافته و تناسخ های بودای مهر(بودای بزرگ) هستند که دارای قداست ویژه ای است و درک حضور او را فیضی بزرگ می دانند.
شادى چیست؟ همه‌ى اندیشمندان راستین و همه‌ى روان‌شناسان و روان‌درمانگران، از ارسطو تا ویلیام جیمز، شادى را مایه‌ى اصلى زندگى و راهى براى برخوردار شدن از مواهب حیات و برترین بهره‌مندى در جهان دانسته‌اند که با آن بسیارى از دردهاى کهنه و بى‌درمان، به آسانى درمان‌پذیر مى‌شوند؛ حتى کسانى که با دید مذهبى به این موضوع نگریسته‌اند؛ شادى در جهان خاکى را زمینه‌اى براى رسیدن به شعفى دانسته‌اند که در جهان دیگر انتظار آدمى را مى‌کشد. دالایى‌لاما نیز غایت هستى بشر را جست و جوى شادى مى‌داند. طول عمر ما محدود است. در همین لحظه هزاران نفر پا به جهان مى‌گذارند و مقدّر چنین است که تعدادى از اینان تنها چند روز یا چند هفته دوام بیاورند، سپس گرفتار بیمارى یا مصیبت‌هاى دیگر بشوند. سرنوشت برخى دیگر این است که سال‌هاى سال زندگى کنند و طعم‌هاى گوناگون زندگى را بچشند، پیروزى، نومیدى، شادى، نفرت و عشق. اصلا معلوم نیست، اما چه یک روز زندگى کنیم و چه یک قرن، پرسش اصلى همچنان باقى است: غایت زندگى چیست؟ چه چیز به زندگى ما معنى مى‌دهد؟ غایت هستى ما جست و جوى شادمانگى است. این آموزه به نظر بدیهى مى‌رسد و اندیشمندان غربى، همگى در این مورد هم‌داستان‌اند، اما زندگى‌اى که بر شالوده‌ى شادمانى طلبى فردى بنا شده باشد، آیا ماهیتى خودمحورانه و ناشى از خود شیفتگى ندارد؟ لزوما نه؛ در واقع بررسى‌هاى مختلف نشان داده است که معمولا آدم‌هاى ناشاد هستند که گرایش به خود محورى دارند و در جامعه منزوى مى‌شوند و دچار وهم و دشمن‌خویى هستند.برعکس افراد شاد،آدم‌هاى آمیزگار، انعطاف‌پذیر و خلاق هستند که در مقایسه با افراد ناشاد، ناخوش‌آیندى‌هاى زندگى روزانه را آسان‌تر تحمل مى‌کنند و از همه مهم‌تر این که آدم‌هاى شاد، محبت و بخشندگى بیشترى دارند.(دالایى‌لاما، اچ کاتلو، هنر شادمانگى، مترجم محمدعلى حمید رفیعى)
در مکاتب عرفانى معاصر هدف رسیدن به آرامش، شادمانگى، شفابخشى است؛ و حال آنکه این اهداف با برخى داروها نیز قابل وصول است و میتوان به دست آورد. در این مکاتب سالک سعى میکند که به خود برسد نه به خدا و این ویژگى مشترک عرفانهاى آمریکایى و هندى است، بعنوان نمونه در عرفان سرخپوستى که دون خوان، آنرا بنیاد نهاد و کسانى مانند پائولو کوئیلو آن را ترویج میکنند، از صلح، معنویت، دوستى و عشق سخن گفته شده و نیروى طبیعت و اتحاد با آن، غایت و هدف این مرام عرفانى است و عرفانهاى هندى مانند اشو به گونه اى از خدا سخن میگویند که نتیجه اى جز نفى خدا ندارد و او را صرف امر ذهنى میداند و میگوید: «خداى من، حتى یک شخص نیست، بلکه یک حضور است. خداى من چیزى عینى و آنجا نیست خداى من همان ذهنیت است، اینجا» (کودک نوین، ص۶۴) عموم این عرفانها، عرفانهاى ساخت ذهن انسان هستند و در زمره عرفانهاى انسان مدار و دنیوى قرار مى‌گیرند و از اینرو غایت سلوک آنها رسیدن به شادمانگى و آرامش و نشاط است اما آیا حقیقتاً به شادمانگى و آرامش نائل میشوند یا صرفاً ادعاى آن را دارند. دالایى لاما رهبر عرفانى جدایى طلبان تبتى کتابهاى مستقلى در باب شادمانگى نوشته است و مدعى اعطاى شادمانگى است و همینطور اشو، اما حقیقت آرامش و شادمانگى در پرتو یاد خدا میسر میگردد، چنانچه قرآن فرمود: الا بذکر الله تطمئن القلوب با یاد خدا دلها به آرامش مى‌رسد…
دالایى لاما Dalai Lama رهبر مذهبى و سیاسى تبّت، در سال ۱۹۵۹ از این منطقه تبعید شد و تبّت در سال ۱۹۶۵ به منطقه‌اى خودمختار تبدیل شد که البته به لحاظ اقتصادى هنوز وابسته به چین است. مسئلۀ استقلال تبّت، جریان پیچیده‌اى است که به نظر نمى‌رسد به این زودى راه‌حلى براى آن یافت شود. اکثریت قریب به اتفّاق مردم چین از نژاد «هان» هستند. نژاد هان داراى فرهنگ ملّى غالب است و تاریخ و سنّت آنها به هزار سال پیش مى‌رسد و دستاوردهاى هنرى، فرهنگى و علمى بى‌شمارى داشته‌اند. وقتى کمونیست‌ها در سال ۱۹۴۹ در چین به قدرت رسیدند، مردم هان تلاش بسیارى کردند تا هویت ملى جامعه را بر اساس هنجارهاى تساوى حقوق و سخت‌کوشى شکل دهند. (کتاب دائره المعارف فرهنگ ملل گردآورنده :پژوهشگاه بین المللی المصطفی (ص) ناشر: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص) محل نشر: قم – ایران سال نشر: ۱۳۹۰ش)
هرکدام از این مقاله‌ها به نقد و بررسى یک مکتب یا فرقۀ معنوى پرداخته و با تأکید بر اندیشه‌هاى رهبرشان تنظیم شده است: ماهاریشى ماهش، باگوان اشو، پائولو کوئیلو، لى هنگجى، … تنها تعدادى اندک از جریان‌هایى است که به ایران وارد شده‌اند افرادى، نظیر سایبابا، یوگا آناندا، دالایى لاما، پائول توئیچل بنیان‌گذار مکتب اکنکار و بیش از اینها در عرصۀ نشر و فرهنگ جهانى اعلام حضور کرده‌اند و پرداختن به همۀ آنها در یک اثر از فهرست‌نویسى تفصیلى فراتر نمى‌رود و اخیرا آثارى در این زمینه منتشر شده است؛ اما جاى نقدهاى اختصاصى و به‌طور نسبى مبسوط در این‌باره خالى است…
در عرفان بودایى، شادى به‌معناى فقدان رنج و اندوه؛ و آرامش، به‌معناى نبود اضطراب و نگرانى است که آن را شادى و آرامش منفى مى‌نامیم. دالایى لاما مى‌گوید: وقتى در مورد شادى در مکتب بودا صحبت مى‌کنیم، درک ما از آن محدود به یک وضعیت از احساس مى‌شود. یقینا بازایستایى کامل رنج یک وضعیت حسى نیست. با این وجود، مى‌توانیم بگوییم این پدیده عالى‌ترین شکل شادى است.(دالایی لاما، کتاب بیداری، ترجمه میترا کیوان مهر، ص۵۹)
تبت: زندگى، اسطوره و هنر(Tibet: Life, Myth and Art) مؤلف: مایکل ویلیس، ناشر: دونگان بیرد بریتانیا؛ این کتاب مقدمه مصورى است بر این فرهنگ فوق‌العاده که هنر را در تمام اشکال درخشان آن در خود جاى داده است. از معابد شگفت‌آور و نقاشى‌هاى دیوارى شفاف گرفته تا جنگل‌هاى سجده کنان زنبق و مجسمه‌هاى خارق‌العاده بودا، خدایان و قدیسین. این کتاب به موضوعاتى پرداخته است که تخیل عموم را مشغول خود کرده‌اند، از جمله مندالاهاى چندرنگ پیچیده‌اى که نمایى از جهان بى‌پایان هستند، قهرمان قدیس‌ها که در سراسر تبت سفر کردند و با ارواح کوه‌ها و دره‌ها مبارزه نمودند، دالایى لاماها رؤساى روحانیان بودایى تبت که تا ابد تجسم نوظهور مرتبه بودهیستاواى هستند، و خدایان سنگ‌دل و شمشیر به دست چند سرى که محافظین زمین و ادیان تبت هستند. این موضوعات اصلى و بسیارى دیگر به صورت بصرى تفسیر شده‌اند و اهمیت تاریخى و روحانى نهفته در آنها ذکر شده است…
مجموعۀ مقالات هندشناخت نویسنده :پژوهشگران اداره کل پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی ـ خراسان رضوی گرداورنده : همایش بین المللی میراث مشترک ایران و هند ناشر : مجمع ذخایر اسلامی ، قم – ۱۳۹۲ش
آخرین دیدگاهها