اجبار مامون به ولایتعهدی٬ امام رضا در نیشابور٬ امام رضا و ولایت عهدی٬ انگیزه مامون از ولایت عهدی٬ بیعت برای امام رضا٬ پیشنهاد ولایتعهدی به امام رضا٬ تحلیلی از زندگانی امام رضا٬ حدیث ذهبی٬ خطبه امام رضا٬ درخواست مامون برای خلافت٬ دستور امام رضا به گریه کردن خانواده اش٬ متن سند ولیعهدی٬ مدارک ولایتعهدی٬ ولایت عهدی امام رضا

ولایت عهدی امام رضا علیه السلام

اردیبهشت. ۰۸ خبرنامه, کتابخانه موضوعی, معرفی کتاب بدون دیدگاه

ماه مبارک رمضان مناسبت‌هاى بسیارى دارد تا جایى که بعضى از نویسندگان کتاب‌هاى مستقلى در این باره نوشته‌اند. یکى از این مناسبت‌ها و اتفاق‌هاى تاریخى ماه رمضان ولایتعهدى امام رضا علیه السلام است.

مأمون، زیرک‌ترین خلیفه عباسى، براى رهایى از مشکلات و خطراتى که حکومتش را تهدید مى‌کرد، پس از مشاوره با دولتمردان بلندپایه خود تصمیم گرفت امام رضا علیه السلام را از مدینه به «مرو» پایتخت خود احضار نموده و آن حضرت را ولیعهد خویش سازد. او از این کار اهدافى را دنبال مى‌کرد. از جمله: تحت نظر گرفتن امام علیه السلام؛ مشروعیت بخشیدن به حکومت خود؛ خدشه دار کردن رهبرى الهى اهل بیت علیهم السلام؛ بهره‌بردارى از موقعیت و نفوذ معنوى امام علیه السلام براى فرو نشاندن شورش‌هاى علویان؛ ایجاد مصونیت براى خویش در برابر خطرى که از سوى شخصیت امام رضا علیه السلام او را تهدید مى‌کرد و…

مأمون، براى دست‌یابى به اهداف یاد شده امام علیه السلام را به مرکز خلافت خود فراخواند و مجلس جشن باشکوهى گرفت. نخست فرزندش «عباس» به عنوان ولایتهدى دست بیعت به امام رضا علیه السلام داد، سپس تمامى حاضران با امام علیه السلام بیعت کردند. امام در وضعیتى بود که چاره‌اى جز پذیرش ولایتعهدى نداشت، ولى قلباً از این کار ناخشنود بود و به یکى از یارانش صریحاً فرمود: «خدا گواه است که این کار خوشایند من نبود، ولى میان پذیرش ولایتعهدى و کشته شدن قرار گرفتم و به ناچار پذیرفتم.( عیون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۱۳۶) مسئله تنها جان حضرت نبود، بلکه علویان و دوستدارانش نیز در معرض خطر جدى قرار مى‌گرفتند، بدون آن که امام از این راه به نتیجۀ مطلوب دست یابد. با این حال، امام رضا علیه السلام ولایتعهدى را بدون قید و شرط نپذیرفت، بلکه به شرطى پذیرفت که نه امر کند و نه نهى، نه فتوا دهد و نه حکمى صادر کند و به قضاوت بنشیند و نیز در نصب و عزل افراد هیچ گونه دخالتى نداشته باشد؛ با این شرایط از حکومت مأمون سلب مشروعیت کرد و خود را از آن برکنار نمود و به همگان فهماند که، هیچ نوع دلبستگى به زمامدارى و مظاهر دنیوى ندارد.

در مدت یک سال و اندى که امام در ظاهر، ولیعهد بود، خلیفۀ عباسى با همه تلاش‌هایش نتوانست به خواسته‌هاى خود برسد و امام با اتخاذ سیاست‌ها و تدابیر حکیمانه و به موقع، در هر مورد نقشه‌هاى او را خنثى مى‌ساخت. مأمون ناچار شد تصمیم بر قتل آن حضرت بگیرد و سرانجام در آخر ماه صفر سال ۲۰۳ هجرى آن بزرگوار را مسموم و به شهادت رساند.

برای مطالعه بیشتر در این مورد می توانید به کتابهای زیر در پایگاه کتابخانه دیجیتال مراجعه نمایید: