فی الیوم الثانی و العشرین(۲۲) منه(رجب) سنه ستین (۶۰) من الهجره کان هلاک معاویه بن أبی سفیان و سنه یومئذ ثمان و سبعون سنه و هو یوم مسره للمؤمنین و حزن لأهل الکفر و الطغیان.(مسار الشیعه فی مختصر تواریخ الشریعه (مصنفات الشیخ المفید)، ص۵۹، نویسنده: مفید، محمد بن محمد محقق: نجف، مهدی ناشر: الموتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید)
ذکر وفاه معاویه بن أبی سفیان: هلک معاویه بن ابى سفیان بدمشق، فاختلف فی وقت وفاته بعد اجماع جمیعهم على ان هلاکه کان فی سنه ستین من الهجره، وفی رجب منها، فقال هشام بن محمد: مات معاویه لهلال رجب من سنه ستین. وقال الواقدى: مات معاویه للنصف من رجب. وقال على بن محمد: مات معاویه بدمشق سنه ستین یوم الخمیس لثمان بقین من رجب، حدثنى بذلک الحارث عنه.(تاریخ الطبری،ج۵، ص۳۲۳ نویسنده: طبری، محمد بن جریر محقق:ابراهیم، محمد ابوالفضل)
سنۀ ۶۰، معاویه بن ابى سفیان وفات کرد و او را در شهر دمشق در باب صغیر دفن کردند. سنین عمرش به هشتاد رسیده بود و قریب به چهل سال مدت امارت او بوده که نوزده سال و هشت ماه بالاستقلال خلافت کرده. پدرش ابوسفیان صخر بن حرب بن امیه است که حال او در نفاق و معادات با رسول خدا اظهرُ من الشمس است، تا بود در عداوت خدا و رسول و در اجلابِ حُروب و سوق جنود بر آن حضرت کوشش داشت و هیچ فتنهاى در قریش بر پا نشد مگر آنکه وى را در او قدمى راسخ و سعى بالغ بود، تا اینکه در عام الفتح قهراً اسلام آورد و با نفاق بزیست تا سنۀ ۳۰، با چشم کور و قلب اعمى از دنیا گذشت. و بالجمله، کفر و نفاق وى واضحتر از آن است که انکار تواند شد و نصّ کتاب کریم در آیه رؤیا، شاهد لعن او است؛ چه او فى الحقیقه اصل شجرۀ ملعونه است و مادر معاویه، هند بنت عُتْبَه، و از زوانىِ معروفه بوده است و در زمان عمر با ابوقحافه در یک روز وفات کردند و از آن روز که جگر عموى پیغمبر حمزه را مکید، «آکِلَه الأکباد» لقب گرفت و این طعن تا دامنه قیامت دامنگیر فرزندانش شد و عار و آلایشى شد که به هیچ آبى شسته نگردید؛ چنانچه عقیله خدر رسالت و هدایت، و رضیعۀ ثدى نبوّت و ولایت، عُلیا مکرّمه، زینب بنت على علیه السلام در آن خطبۀ شریفه که در شام در محضر یزید خواند به این مطلب اشاره فرمود در این فقره: «وَکیف یُرتَجى مُراقَبه مِن لفظ فوه أکباد الأزکیاء وَنَبَتَ لَحْمُهُ مِن دِماءِ الشُّهداء» وَلَقَد أجادَ الحکیمُ السنائی:
داستان پـسر هند مگـر نشـنیدى ————– که ازاو و سه کس او به پیمـبر چه رسـید
پـدر او دُر دنـدان پـیـمـبـر بـشـکـست —————– مـادر او جـگـر عـمّ پـیـمـبـر بـمـکـیـد
او به ناحق حـقِّ داماد پـیـمـبر بستاد —————– پـسر او سـر فـرزنـد پـیـمـبـر بـبـریـد
بـر چـنیـن قوم تو لعـنت نکنی شرمت باد —————– لَعَـنَ اللهُ یَـزیـداً و عـلى آلِ یَـزیـد
و آثار و اخبار وارده بر ذمّ معاویه بسیار است، و او است صاحب سلسله و به روایات مستفیضه وارد شده که رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: «إذا رأیتُم مُعاویَهَ عَلى مِنبَری فاَقتُلوهُ». و هم در حقّ او فرموده: «اللَعینُ بنُ اللعین، الطَلیقُ بنُ الطَلیق». و از بعض فضلا حکایت شده که دویست خبر از طریق معتمدۀ اهل سنت در مذمّت او نقل کرده و ابن خلّکان در ترجمه نسائى آورده که: از او پرسیدند که در فضایل معاویه چه روایت دارى؟ گفت: لا أعرِفُ لَه فَضیلهً إلّا «لا أشبَعَ اللهُ بَطنَک». و در فرمان معتضدِ عباسى فهرستى از مطاعن و مثالب او ذکر شده، این مقام گنجایشِ این مطالب ندارد، طالبین رجوع کنند…(وقایع الأیام (فیض العلام فی عمل الشهور و وقایع الأیام)، ص۴۵۶نویسنده:قمی، عباس مصحح:صادقی، محسن مصحح:مردی، عباسعلی، نورمطاف)
علی و معاویه فی الروایه العربیه المبکره، دراسه فی نشأه و نمو الکتابه التاریخیه الإسلامیه حتی نهایه القرن التاسع المیلادی نویسنده: پیترسن، اروین لادویگ، مترجم : ناجی، عبدالجبار، نشر مورخ ۲۰۰۸م , ۱۴۲۹ق
أخبار الوافدات من النساء علی معاویه بن أبی سفیان ، نویسنده: ضبی، عباس بن بکار محقق:شهابی، سکینه ناشر:موسسه الرساله محل نشر:بیروت – لبنان سال نشر: ۱۴۰۳ق
البطین معاویه و لیس علیا علیه السلام، نویسنده: طایی، نجاح ناشر: دارالهدی لاحیاء التراث، بیروت ۱۴۳۲ق ۲۰۱۲م
رأی أبی عثمان عمرو بن بحرالجاحظ فی معاویه و الأمویین، نویسنده: جاحظ، عمرو بن بحر مصحح: حسینی، عزت عطار ناشر:مکتب نشر الثقافه الاسلامیه ۱۳۶۵ق
حلم معاویه، نویسنده: ابن ابی الدنیا، عبد الله بن محمد، محقق:صالح، ابراهیم ناشر:دار البشایر- دمشق ۱۴۱۴ق
أخبار الوافدین من الرجال من أهل البصره و الکوفه علی معاویه بن أبی سفیان، نویسنده: ضبی، عباس بن بکار محقق: شهابی، سکینه ناشر: موسسه الرساله بیروت – لبنان ۱۴۰۳ق
آخرین دیدگاهها